จักรยานมีเสียงดัง กึกๆ แกรกๆ ตอนปั่น? สาเหตุและการแก้ไข

ทำไมจักรยานถึงมีเสียงดัง กึกๆ แกรกๆ ตอนปั่น?

เสียงดัง กึกๆ แกรกๆ ที่เกิดขึ้นขณะปั่นจักรยาน เป็นปัญหาที่พบได้บ่อยและสร้างความรำคาญใจให้กับนักปั่นหลายๆ ท่าน เสียงเหล่านี้อาจเป็นสัญญาณบ่งบอกถึงปัญหาเล็กน้อยที่แก้ไขได้ง่าย หรืออาจเป็นสัญญาณของปัญหาที่ร้ายแรงกว่านั้นที่ต้องได้รับการแก้ไขอย่างเร่งด่วน การทำความเข้าใจถึงสาเหตุที่เป็นไปได้ของเสียงเหล่านี้ จะช่วยให้คุณสามารถวินิจฉัยปัญหาเบื้องต้นและตัดสินใจว่าจะแก้ไขด้วยตัวเองหรือนำจักรยานไปให้ช่างผู้เชี่ยวชาญตรวจสอบ

บทความนี้จะพาคุณไปสำรวจสาเหตุที่พบบ่อยของเสียงดัง กึกๆ แกรกๆ ในจักรยาน วิธีการตรวจสอบ และแนวทางการแก้ไขปัญหาอย่างเป็นขั้นเป็นตอน เพื่อให้คุณสามารถกลับมาปั่นจักรยานได้อย่างราบรื่นและปลอดภัย

จานหน้าและกระโหลก (crankset/bottom bracket)

จานหน้าและกระโหลกเป็นจุดที่มักก่อให้เกิดเสียงดัง กึกๆ แกรกๆ ได้บ่อยครั้ง เนื่องจากเป็นส่วนที่รับแรงกดจากการปั่นโดยตรง

สาเหตุและวิธีแก้ไข

• น็อตยึดจานหน้าหลวม: ตรวจสอบน็อตยึดจานหน้าทุกตัวว่าแน่นดีหรือไม่ หากหลวม ให้ขันให้แน่นด้วยประแจแรงบิด (torque wrench) ตามค่าที่กำหนด (โดยทั่วไปอยู่ที่ 12-14 nm) การขันแน่นเกินไปอาจทำให้เกลียวเสีย
• กระโหลกหลวม: หากกระโหลกหลวม จะทำให้เกิดเสียงดัง กึกๆ เวลาออกแรงปั่น ควรขันกระโหลกให้แน่นด้วยเครื่องมือเฉพาะ หากไม่มีเครื่องมือ ควรนำไปให้ช่างผู้เชี่ยวชาญตรวจสอบ
• ลูกปืนกระโหลกสึก: ลูกปืนกระโหลกที่สึกจะทำให้เกิดเสียงดัง แกรกๆ หรือเสียงคล้ายมีอะไรขูดกันภายใน หากลูกปืนสึกมาก ควรเปลี่ยนกระโหลกใหม่
• กระโหลกไม่ได้มาตรฐาน: กระโหลกที่ไม่ได้มาตรฐานหรือไม่ได้คุณภาพ อาจทำให้เกิดเสียงดังได้เช่นกัน ควรเลือกใช้กระโหลกที่มีคุณภาพและได้มาตรฐาน

บันได (pedals)

บันไดเป็นอีกจุดหนึ่งที่มักถูกมองข้าม แต่ก็สามารถเป็นสาเหตุของเสียงดังได้เช่นกัน

สาเหตุและวิธีแก้ไข

• บันไดหลวม: ตรวจสอบว่าบันไดขันแน่นกับขาจานดีหรือไม่ หากหลวม ให้ขันให้แน่นด้วยประแจ
• เกลียวบันไดไม่ดี: หากเกลียวบันไดไม่ดี หรือมีสนิม อาจทำให้เกิดเสียงดัง ควรทำความสะอาดและหล่อลื่นเกลียวด้วยจารบี
• ลูกปืนบันไดสึก: ลูกปืนบันไดที่สึกจะทำให้เกิดเสียงดัง ควรเปลี่ยนบันไดใหม่
• คลีท (cleat) ไม่เข้ากัน (สำหรับบันไดคลีท): หากใช้บันไดคลีท ตรวจสอบว่าคลีทเข้ากันกับบันไดหรือไม่ และปรับตำแหน่งคลีทให้เหมาะสม

โซ่ (chain)

โซ่ที่แห้งหรือสกปรก จะทำให้เกิดเสียงดัง กึกๆ แกรกๆ ได้ง่าย

สาเหตุและวิธีแก้ไข

• โซ่แห้ง: หยอดน้ำมันหล่อลื่นโซ่เป็นประจำ โดยเลือกใช้น้ำมันหล่อลื่นโซ่จักรยานโดยเฉพาะ (เช่น finish line, muc-off)
• โซ่สกปรก: ทำความสะอาดโซ่ด้วยน้ำยาทำความสะอาดโซ่ แล้วเช็ดให้แห้ง ก่อนหยอดน้ำมันหล่อลื่น
• โซ่ยืด: โซ่ที่ยืดจะทำให้การเปลี่ยนเกียร์ไม่ราบรื่น และอาจทำให้เกิดเสียงดัง ควรตรวจสอบความยาวของโซ่ด้วยเครื่องมือวัดโซ่ (chain wear indicator หรือ โซ่คลี้ง) หากโซ่ยืดเกินค่าที่กำหนด ควรเปลี่ยนโซ่ใหม่
• แนวโซ่ไม่ตรง (chainline): แนวโซ่ที่ไม่ตรง อาจเกิดจากการติดตั้งจานหน้าหรือเฟืองหลังไม่ถูกต้อง ควรตรวจสอบและปรับแนวโซ่ให้ตรง

หางปลาหลัง (rear derailleur hanger)

หางปลาหลังที่คดงอ อาจทำให้เกิดเสียงดังเวลาออกแรงปั่น โดยเฉพาะเวลาขึ้นเนิน

สาเหตุและวิธีแก้ไข

• หางปลาหลังคด: ตรวจสอบว่าหางปลาหลังคดงอหรือไม่ หากคดงอ ควรใช้เครื่องมือดัดหางปลา (derailleur hanger alignment tool) ดัดให้ตรง หากไม่มีเครื่องมือ ควรนำไปให้ช่างผู้เชี่ยวชาญแก้ไข

อานและหลักอาน (saddle/seatpost)

เสียงดัง กึกๆ แกรกๆ อาจมาจากอานหรือหลักอานที่เสียดสีกัน

สาเหตุและวิธีแก้ไข

• หลักอานแห้ง: ถอดหลักอานออกมาทำความสะอาด แล้วทาจารบี (สำหรับหลักอานอลูมิเนียม) หรือคาร์บอนเพสต์ (สำหรับหลักอานคาร์บอน) ก่อนใส่กลับเข้าไป
• น็อตยึดอานหลวม: ตรวจสอบน็อตยึดอานกับหลักอานว่าแน่นดีหรือไม่ หากหลวม ให้ขันให้แน่น
• รางอานสึก: หากรางอานสึก หรือมีรอยร้าว อาจทำให้เกิดเสียงดัง ควรเปลี่ยนอานใหม่

ซี่ลวดล้อ (wheel spokes)

ซี่ลวดล้อที่หย่อน อาจทำให้เกิดเสียงดังเวลาปั่น

สาเหตุและวิธีแก้ไข

• ซี่ลวดหย่อน: ตรวจสอบความตึงของซี่ลวด หากซี่ลวดหย่อน ให้ขันซี่ลวดให้ตึงขึ้น โดยใช้ประแจขันซี่ลวด (spoke wrench) หากไม่แน่ใจ ควรนำไปให้ช่างผู้เชี่ยวชาญตั้งล้อ

เฟรม (frame)

แม้จะไม่บ่อยนัก แต่รอยร้าวหรือจุดที่เฟรมรับแรงกดมากเกินไป อาจทำให้เกิดเสียงได้เช่นกัน

สาเหตุและวิธีแก้ไข

• รอยร้าว: ตรวจสอบเฟรมอย่างละเอียดหารอยร้าว โดยเฉพาะบริเวณรอยเชื่อม หากพบรอยร้าว ควรหยุดใช้จักรยานทันที และนำไปให้ผู้เชี่ยวชาญตรวจสอบ
• จุดรับแรงกด: บริเวณที่เฟรมรับแรงกดมาก เช่น บริเวณกระโหลก อาจเกิดเสียงดังได้ ควรตรวจสอบและทำความสะอาดบริเวณนั้น

diy หรือ ช่างผู้เชี่ยวชาญ?

การแก้ไขปัญหาจักรยานด้วยตัวเอง เป็นสิ่งที่นักปั่นหลายท่านชื่นชอบ แต่ก็มีบางครั้งที่ควรปรึกษาช่างผู้เชี่ยวชาญ

• diy: ปัญหาเล็กน้อย เช่น โซ่แห้ง, บันไดหลวม, หลักอานมีเสียง สามารถแก้ไขได้ด้วยตัวเอง
• ช่างผู้เชี่ยวชาญ: ปัญหาที่ซับซ้อน เช่น กระโหลกหลวม, หางปลาหลังคด, เฟรมมีรอยร้าว ควรให้ช่างผู้เชี่ยวชาญตรวจสอบและแก้ไข

สรุป

เสียงดัง กึกๆ แกรกๆ ในจักรยาน อาจเกิดจากหลายสาเหตุ การวินิจฉัยหาสาเหตุที่แท้จริง และแก้ไขอย่างถูกวิธี จะช่วยให้คุณกลับมาปั่นจักรยานได้อย่างราบรื่นและปลอดภัย อย่าละเลยเสียงผิดปกติที่เกิดขึ้นกับจักรยานของคุณ เพราะอาจเป็นสัญญาณเตือนถึงปัญหาที่ร้ายแรงกว่านั้น

หากไม่แน่ใจในการแก้ไขปัญหาด้วยตัวเอง ควรปรึกษาช่างผู้เชี่ยวชาญ เพื่อให้จักรยานของคุณอยู่ในสภาพที่พร้อมใช้งานอยู่เสมอ

แหล่งข้อมูลเพิ่มเติม:

• youtube: สอนซ่อมจักรยานเบื้องต้น
• thaimtb: กระทู้ปัญหาจักรยานมีเสียง